«Ακούστε. Εγώ είμαι ο γκρεμιστής γιατ' ειμ' εγώ κι ο χτίστης, ο διαλεχτός της άρνησης κι ο ακριβογιός της πίστης. Και θέλει και το γκρέμισμα νου και καρδιά και χέρι. Στου μίσους τα μεσάνυχτα τρέμει ενός πόθου αστέρι. Κι αν είμαι της νύχτας βλαστός του χαλασμού πατέρας, πάντα κοιτάζω προς το φως το απόμακρο της μέρας.»

Προσέγγιση

Το συγκεκριμένο απόσπασμα του Κωστή Παλαμά εκφράζει με μοναδική δύναμη τη βαθιά φιλοσοφία του δημιουργού που ξέρει πως για να χτίσει κάτι νέο, πρέπει πρώτα να γκρεμίσει ό,τι είναι παλιό, άδικο ή ξεπερασμένο. Ο Παλαμάς δεν βλέπει τον γκρεμιστή ως απλό καταστροφέα. Το γκρέμισμα απαιτεί σκέψη, συνείδηση, πάθος και πράξη – νου, καρδιά και χέρι.

Μέσα στο σκοτάδι του μίσους, οραματίζεται ένα αστέρι που τρέμει, μία επιθυμία που παραμένει ζωντανή. Ακόμη κι αν ο ίδιος αναγνωρίζει πως προέρχεται από τη νύχτα, δηλαδή από τη ρήξη, από την ανάγκη της ανατροπής, η ματιά του μένει στραμμένη στο φως, στο μέλλον, στην ελπίδα μιας νέας ημέρας.

Η σκέψη του Παλαμά είναι μια συνεχής υπέρβαση: η άρνηση γίνεται ο δρόμος για την πίστη και η καταστροφή γίνεται η απαρχή της δημιουργίας. Το απόσπασμα αυτό συνοψίζει την ευθύνη του στοχαστή, του ποιητή και του ενεργού πολίτη που τολμά να χαλάσει για να μπορέσει να χτίσει καλύτερα.

Δέκα Σημαντικά Αποφθέγματα του Κωστή Παλαμά

1. Δεν έχω πιθαμή απάτητη, δεν έχω σπιθαμή πατρίδας άγνωστη, γιατί όλη την Ελλάδα την έχω στην ψυχή μου.

2. Η μεγαλοσύνη στα έθνη δεν μετριέται με το στρέμμα. Με της καρδιάς το πύρωμα μετριέται και το αίμα.

3. Χτίστε κάστρα στη ζωή σας, όχι τύχη στον αέρα.

4. Όποιος θέλει να γίνει φως, πρέπει να καεί.

5. Η αλήθεια είναι πάντα απλή, ο φόβος την κάνει σύνθετη.

6. Μη ζητάς μονάχα τη δικαιοσύνη. Ζήτα και την αγάπη που τη συμπληρώνει.

7. Ποιος είναι μεγάλος; Αυτός που νικά τον εαυτό του.

8. Τη νίκη θα τη βρει αυτός που μένει όρθιος όταν όλοι σκύβουν.

9. Είναι μικρός όποιος μένει μικρός στον πόνο.

10. Δώσε στο όνειρο μορφή, στο πάθος δρόμο, στη ζωή σου πνοή.

Ποιος Ήταν ο Κωστής Παλαμάς

Ο Κωστής Παλαμάς (1859-1943) υπήρξε ένας από τους κορυφαίους Έλληνες ποιητές και πνευματικούς ηγέτες της νεότερης Ελλάδας. Θεωρείται θεμελιωτής της Νέας Αθηναϊκής Σχολής και μια προσωπικότητα που συνέβαλε στην ανανέωση της ελληνικής λογοτεχνίας, τόσο γλωσσικά όσο και θεματικά.

Με το έργο του:

• Ένωσε την εθνική αυτοσυνειδησία με τη βαθιά ανθρωπιστική σκέψη.

• Υπηρέτησε με πάθος την καθημερινή γλώσσα (δημοτική) και έδωσε φωνή στον λαό.

• Ασχολήθηκε με θέματα όπως η πατρίδα, η ελευθερία, η πίστη, η προοδευτική αλλαγή και ο εσωτερικός αγώνας του ανθρώπου.

Ο Παλαμάς επηρέασε βαθιά την ελληνική σκέψη και θεωρείται ο πνευματικός πατέρας πολλών μεταγενέστερων δημιουργών. Η φήμη του ξεπέρασε τα ελληνικά σύνορα, ενώ η κηδεία του, μέσα στην Κατοχή, μετατράπηκε σε σιωπηρή πράξη αντίστασης απέναντι στους κατακτητές.

Ο Κωστής Παλαμάς δεν ήταν μόνο ποιητής. Ήταν φωνή της συνείδησης, φορέας της εθνικής ψυχής και δάσκαλος γενεών.