Η αναζήτηση της στιγμής που εκλέχτηκε ο πρώτος Πάπας μας οδηγεί πίσω στις ταραγμένες και καθοριστικές απαρχές της Χριστιανικής Εκκλησίας. Ωστόσο, η απάντηση δεν είναι μια συγκεκριμένη ημερομηνία ή ένα μεμονωμένο γεγονός, αλλά μια ιστορία σταδιακής εξέλιξης ενός θεσμού που διαμορφώθηκε στην πορεία των αιώνων.

Στο θεμέλιο του Παπισμού βρίσκεται η μορφή του Αποστόλου Πέτρου. Η χριστιανική παράδοση τον αναγνωρίζει ως τον πρώτο επίσκοπο της Ρώμης, την Εκκλησία της οποίας, μαζί με τον Απόστολο Παύλο, συνέδεσε άρρηκτα με τη δράση και το μαρτύριό του στην πρωτεύουσα της τότε αυτοκρατορίας. Τα λόγια του Ιησού προς τον Πέτρο, όπως καταγράφονται στην Καινή Διαθήκη, περί του «βράχου» επί του οποίου θα οικοδομηθεί η Εκκλησία και η παράδοση της παραχώρησης των «κλειδιών της Βασιλείας των Ουρανών», αποτέλεσαν τη θεολογική βάση για την κατοπινή διεκδίκηση του πρωτείου από τους διαδόχους του στην Αγία Έδρα της Ρώμης.

Στα πρώτα αυτά χρόνια, όμως, η Χριστιανική κοινότητα στη Ρώμη, όπως και σε άλλες μεγάλες πόλεις, βρισκόταν ακόμη στα σπάργανα και αντιμετώπιζε συχνούς διωγμούς. Ο επίσκοπος της Ρώμης ήταν ο πνευματικός ποιμένας αυτής της τοπικής Εκκλησίας. Η επιλογή του διαδόχου του Πέτρου, όπως και των επισκόπων σε άλλες περιοχές, γινόταν από τον τοπικό κλήρο και την κοινότητα των πιστών, συνήθως με τη σύμφωνη γνώμη και τη συμμετοχή γειτονικών επισκόπων. Δεν υπήρχε η σημερινή δομημένη και τυποποιημένη διαδικασία εκλογής μέσω Κονκλαβίου. Ήταν μια επιλογή που βασιζόταν στην αναγνώριση της πνευματικότητας, της αφοσίωσης στην πίστη και της ικανότητας καθοδήγησης της τοπικής Εκκλησίας σε δύσκολους καιρούς.

Οι πρώτοι διάδοχοι του Πέτρου, μορφές όπως ο Λίνος, ο Κλήμης Α', ο Ανάκλητος, έθεσαν τις βάσεις για την οργάνωση της Εκκλησίας της Ρώμης, συχνά μέσα σε ένα περιβάλλον εχθρότητας και διώξεων από τις ρωμαϊκές αρχές. Η σημασία της Εκκλησίας της Ρώμης άρχισε να αυξάνεται σταδιακά, όχι μόνο λόγω της αποστολικής της προέλευσης από τον Πέτρο και τον Παύλο, αλλά και λόγω της κεντρικής θέσης της πόλης εντός της αυτοκρατορίας. Η Εκκλησία της Ρώμης άρχισε να λειτουργεί ως σημείο αναφοράς για άλλες χριστιανικές κοινότητες, να επιλύει διαφορές και να συμβάλλει στη διαμόρφωση του χριστιανικού δόγματος.

Ο τίτλος "Πάπας" δεν ήταν στην αρχή αποκλειστικός για τον επίσκοπο Ρώμης. Χρησιμοποιούνταν με σεβασμό και για άλλους επισκόπους, ιδίως στην Ανατολή. Ήταν περίπου τον 9ο αιώνα που ο τίτλος άρχισε να συνδέεται αποκλειστικά με τον επίσκοπο Ρώμης, σηματοδοτώντας την αυξανόμενη αναγνώριση της ιδιαίτερης θέσης του.

Η διαδικασία εκλογής του επισκόπου Ρώμης συνέχισε να εξελίσσεται. Υπήρξαν περίοδοι όπου αυτοκράτορες ή ισχυρές οικογένειες της Ρώμης επηρέαζαν έντονα την εκλογή. Η ανάγκη για διασφάλιση της ανεξαρτησίας της εκλογής οδήγησε τελικά στην καθιέρωση του Παπικού Κονκλαβίου τον 11ο αιώνα, όπου η εκλογή ανατέθηκε αποκλειστικά στους Καρδιναλίους.

Επομένως, δεν μπορούμε να μιλήσουμε για μια "εκλογή" του πρώτου Πάπα με τη σύγχρονη έννοια του όρου κατά την εποχή του Αποστόλου Πέτρου. Ο Πέτρος ήταν ο πρώτος επίσκοπος Ρώμης κατά την παράδοση, και οι διάδοχοί του επιλέγονταν με τρόπους που διέφεραν σημαντικά από το σημερινό Κονκλάβιο. Ο θεσμός του Παπισμού και η διαδικασία εκλογής του Πάπα είναι το αποτέλεσμα μιας μακραίωνης ιστορικής πορείας, αντανακλώντας τις αλλαγές στην Εκκλησία και την κοινωνία. Η ιστορία του πρώτου Πάπα είναι, ουσιαστικά, η ιστορία των πρώτων βημάτων της Εκκλησίας της Ρώμης και της σταδιακής διαμόρφωσης του κεντρικού της ρόλου στον Χριστιανικό κόσμο.